Vmbo-leerlingen uit hun meertaligheid laten putten om beter Nederlands en Engels te leren – kan dat?

Taal is van fundamenteel belang in ons leven. We gebruiken taal om met anderen te communiceren, onze ervaringen, gedachten en emoties te uiten, de werkelijkheid te ordenen, te denken en te leren. Daarnaast is taal nauw verweven met cultuur en identiteit. Kennis van relevante talen en daarmee samenhangende culturen is daarom essentieel voor effectief functioneren op school, in professionele omgevingen en in sociale situaties.

Als we het dan over het leren van talen hebben, tonen psycholinguïstische studies al lang aan dat talen in onze hoofden niet als losse eenheden bestaan die we te pas en te onpas uit onze mentale boekenkast kunnen halen, maar dat onze hersenen een gedeelde opslagruimte hebben voor alle taalkennis waarin onze talen in permanente interactie met elkaar staan. En gelukkig maar – zo hoeven we niet elke keer, als we een nieuwe taal leren, bij nul te beginnen, maar bouwen onze hersenen automatisch voort op reeds bestaande taalkundige bagage. Desondanks wordt in het Nederlandse talenonderwijs voornamelijk een eentalige aanpak gehanteerd, ook al laat onderzoek zien dat het toepassen van zo’n onderwijsmodel negatieve gevolgen heeft voor de identiteitsontwikkeling, het welbevinden en de prestaties van meertalige leerlingen.

Daarom wordt binnen dit promotietraject een didactische aanpak voor de vakken Nederlands en Engels ontwikkeld en beproefd die meertalige vmbo-brugklassers en hun docenten helpt om alle in het klaslokaal aanwezige talen te erkennen en tijdens de lessen effectief in te zetten. Hiervoor wordt in een eerste verkenningsfase het perspectief van meertalige vmbo-leerlingen in beeld gebracht om hun inzichten en wensen met betrekking tot meertalig talenonderwijs bij de ontwikkeling van de didactische aanpak mee te nemen. Aansluitend gaat een professionele leergemeenschap (bestaande uit docenten Nederlands en Engels en docentenopleiders van de HvA en de HU) aan de slag met het ontwikkelen, toepassen en evalueren van een toolbox met meertalige onderwijsactiviteiten. Afsluitend wordt het effect van deze toolbox op de taalvaardigheid en de sociaal-emotionele en sociaal-culturele ontwikkeling van vmbo-brugklassers onderzocht. Met dit project hopen we een benadering van het talenonderwijs in een meertalige setting te ontwikkelen die alle leerlingen zowel in hun doeltaalontwikkeling als in hun taal- en intercultureel bewustzijn ondersteunt.