Mijn ouders studeerden niet, dus hoe doe ik dat dan?

Door het ontbreken van steun moeten de studenten alles zelf uitzoeken en beslissen. De Coninck: “De eerstegeneratiestudenten kunnen niet leunen op de ervaringskennis van ouders of naasten. Daarnaast zijn er te lage of te hoge verwachtingen van hun ouders of hebben ze verplichtingen thuis. Meestal lag een hbo-studie voor hen ook niet in de lijn der verwachting.” Uit verschillende onderzoeken blijkt ook dat kinderen van ouders die praktisch zijn opgeleid minder vaak een studie volgen aan een hogeschool of universiteit dan hun leeftijdsgenoten waarvan de ouders theoretisch zijn opgeleid. Door creatieve methoden zoals storytelling en storylistening te gebruiken, brachten De Coninck en collega’s verschillende lagen van de ervaringen in beeld. “We onderzochten vooral hoe deze studenten de relatie tussen zichzelf en het hbo beleven én managen in de eerste periode van hun studie. Dat biedt aanknopingspunten voor erkenning, ondersteuning en relatiemanagement die nodig zijn om meer studenten een goede start te geven.”

Weinig steun op het vo

Dat deze ervaringen niet pas beginnen aan of na de poort van een hbo- of wo-opleiding blijkt bijvoorbeeld uit het verhaal van Melanie Chammas, inmiddels tweedejaarsstudent Creative Business aan de HvA. Melanie startte met een havo-advies op de mavo, stapte na 2 jaar over naar de havo om uiteindelijk haar laatste 2 jaar havo in één jaar af te maken op het Vavo (Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs). Ze is de oudste dochter van een Armeense moeder en een Libanese vader en de eerste in het gezin die studeert.

“In mijn eerste jaar op de middelbare school vertelde mijn mentor tijdens de ouderavond dat ik nooit een hoger niveau zou bereiken in mijn leven. Kwetsend voor mijn ouders ook.”, zegt Melanie. “Ik haalde hoge cijfers behalve voor Spaans en daardoor bleef ik zitten.” Als ze in het 2^e jaar gemiddeld een 9 staat mag Melanie naar 3 havo overstappen. Ze kreeg weinig steun van haar docenten. “Ik kreeg vaker het antwoord: ‘Welkom op de havo’ dan een concreet antwoord op mijn vragen. Ik heb mijn ouders niet alles verteld. Zij verdienen het niet om zich af te vragen of ze iets anders hadden moeten doen om mijn leven makkelijker te maken.”

“Als ik ergens tegenaan loop, wil ik bewijzen dat ik het wel kan.”

Hulp bij een soepele start

Op de UvA volgde Annette van der Kruijf, derdejaars bachelorstudent Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen het programma Baanbrekers. Annette is van vmbo-t, via mbo en hbo-propedeuse naar de universiteit gegaan. “Ik voelde mij in het begin niet thuis op de universiteit, maar nu heb ik mijn plek helemaal gevonden en ben ik zelfs voorzitter van onze studievereniging en de faculteitsvereniging." Baanbrekers is – net als het programma Tune In aan de HvA - bedoeld om eerstegeneratiestudenten een soepele start van de studie te geven.

Het panelgesprek past goed in het thema ‘Bij ons in de familie’ van de Boekenweek. In het onderzoeksproject van Lieve de Coninck getiteld ‘Hoe word je een hbo’er?’ staat ook de vraag hoe het is om als eerste in je familie te gaan studeren, centraal. De schrijvers Milio van de Kamp en Karin Amatmoekrim – beiden eerstegeneratiestudent – delen hun ervaringen in een panelgesprek in FLOOR op 19 maart en bespreken wat het betekent om eerstegeneratiestudent te zijn in Nederland anno nu. Het delen van (ervarings)verhalen kan andere studenten én professionals die deze studenten begeleiden, helpen. Inspireren. Stimuleren misschien zelfs.

Gevoel van verbondenheid

Dat onderschrijft ook Daniella Johnson, bestuurder bij DiversityTalks, een stichting die met verschillende activiteiten kansengelijkheid in mbo, hbo en wo wil bevorderen. “Bij Diversity Talks merken we dat wanneer studenten hun verhalen delen, dit een gevoel van verbondenheid creëert.'' Ook uit eerder onderzoek blijkt dat verhalen delen (via literatuur of in persoon) instrumenteel kan zijn. De Coninck: “Je zou de sessie op 19 maart in die zin als een vorm van actieonderzoek kunnen zien. Daarnaast blijf ik benieuwd hoe en wanneer zelfbewustzijn over ‘eerstegeneratiestudentschap’ ontstaat, en of en hoe dat helpt ten aanzien van emancipatie.”

Onrechtvaardige ongelijkheid

Melanie is trots op haar eerstegeneratiestudentschap. Ze ziet het niet als een nadeel. Tegelijkertijd wil dat natuurlijk niet zeggen dat er geen onrechtvaardige ongelijkheid is. “Ik zie mezelf gewoon als een student, net zoals andere studenten die hun leven proberen te puzzelen en ontdekken wie ze zijn. En ik ben niet de enige die aan het leren en reflecteren is: mijn ouders doen dit tenslotte ook voor het eerst en leren er ook van. Een compliment mag het zijn, maar ik hecht er niet echt waarde aan. Ik weet niet of het voordelen heeft. Ik denk dat ik meer geld ga verdienen dan mijn ouders, misschien is dat het voordeel.”

Panelgesprek ‘Mijn ouders studeerden niet, dus hoe doe ik dat dan?’

Shula Tas leidt het gesprek met verschillende gasten over hun ervaring als eerstegeneratiestudent. Milio van de Kamp schreef ‘Misschien moet je iets lager mikken’ en Karin Amatmoekrim schreef ‘Het Gym’. Beide boeken gaan over hoe het is om te gaan studeren wanneer dat van huis uit allesbehalve vanzelfsprekend is. Ook spreken we met onderzoeker Lieve de Coninck en studenten Melanie Chammas van Tune In (HvA) en met Annette van der Kruijf van Baanbrekers (UvA). Deze twee initiatieven zijn er om eerstegeneratiestudenten een soepele start van hun studie te geven.

Informatie

🗓️ Dinsdag 19 maart 2024 bij FLOOR - Wibautstraat 3b

⏱️ 16.30 - 17.30 uur + borrel

♿️ De eventruimte is rolstoeltoegankelijk

💰 Gratis toegang

❤️ FLOOR X Diversity Talks en het HvA-Lectoraat Kansrijke Schoolloopbanen in een Diverse Stad