‘Iedereen kan een keer mantelzorger worden'

‘Het beeld van de mantelzorger is vaak te eenzijdig’

In de praktijk kan iedereen op een dag mantelzorger worden. Of je nou man of vrouw, jong of oud bent. Ook staat het los van culturele afkomst en of je de Nederlandse taal machtig bent. “Maar binnen de ondersteuning van de mantelzorger (je bent mantelzorger als je langdurig hulp biedt aan een naaste met een zorgvraag) vallen heel veel groepen buiten de boot,” vertelt Rieke. Zij kent een jonge vrouw met drie kinderen die mantelzorg verleent: “In lotgenotencontact gaan gesprekken standaard over ‘hoe je dit samen met je partner doet’. Maar deze vrouw wil eigenlijk weten hoe ze de zorg moet combineren met werk en haar jonge gezin.” Yvette vult aan: “Mantelzorg is vaak een heel complexe situatie waar meerdere factoren spelen. Wij onderzoeken welke rol diversiteit speelt bij de totstandkoming van wensen en behoeften van mantelzorgers.” In het artikel in The Scandinavian Journal of Public Health - van Rieke als eerste auteur, Yvette (tweede auteur) en nog drie anderen - staat beschreven hoe intersectionaliteit binnen onderzoek naar mantelzorg internationaal al wordt toegepast.

Meerwaarde van een intersectioneel perspectief

Het intersectionele perspectief maakt het mogelijk om verschillende dimensies van diversiteit in relatie tot elkaar te bestuderen. Yvette: “Zo ontstaat er een genuanceerd beeld over mantelzorgervaringen.” Rieke vult aan: “Het aannemen van een intersectioneel perspectief maakt verschillen inzichtelijk in en tussen mantelzorggroepen. Het zorgt ervoor dat niet alleen verschillende categorieën van diversiteit worden opgenomen in toekomstige studies, maar ook dat de onderlinge relaties daadwerkelijk worden bestudeerd. Zo wordt een focus op machtsverhoudingen en sociale ongelijkheden in mantelzorgonderzoek mogelijk. Dit geeft inzicht in hoe mantelzorgers kwetsbaar worden gemaakt, in plaats van in hoe ze kwetsbaar zijn.”

Twee invalshoeken

Rieke en Yvette hebben beiden hun individuele traject binnen het thema ‘mantelzorg en diversiteit’. Rieke kijkt met name naar de mantelzorg rondom patiënten met niet-aangeboren hersenletsel met een migratieachtergrond. Yvette onderzoekt de zorgopvattingen van mantelzorgers: “Het gaat over de driehoek van de professional, de mantelzorger en de cliënt. Hoe verhouden deze drie zich tot elkaar? Wat zijn hun opvattingen, verwachtingen en rollen? Dat moet je kunnen uitspreken en vastleggen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de privacy als de cliënt niet je eigen vader of moeder is?”

Vertaling naar onderwijs

De onderzoekers trekken ook veel samen op om een verbinding te maken tussen de opleidingen Ergotherapie (FG) en Social Work (FMR). Yvette: “Het is heel interessant om dit interdisciplinair te bekijken, zowel vanuit de ergotherapie als het sociale perspectief.” “Uiteindelijk willen we aanbevelingen doen voor de praktijk en het onderwijs; over hoe we een diversiteits-responsieve zorg kunnen realiseren,” vult Rieke aan. Bij Ergotherapie is er momenteel al een module over mantelzorg. Bij Social Work heeft het her en der een plek in het curriculum, maar is er bijvoorbeeld nog geen op zichzelf staande module.

NWO-promotiebeurs voor leraren

Rieke en Yvette doen beiden onderzoek vanuit de NWO-promotiebeurs voor leraren. Rieke werkt sinds 2013 als docent bij Ergotherapie en startte vier jaar geleden met dit onderzoek vanuit het lectoraat Ergotherapie - Participatie & Omgeving. Yvette zit sinds 2010 bij Social Work en verricht het onderzoek sinds drie jaar vanuit het lectoraat Langdurige Zorg en Ondersteuning.

Van harte met jullie publicatie en succes met het verdere onderzoek!