"We willen naar een kantelpunt in het denken over duurzaamheid"

De jury ziet in Reint Jan een boegbeeld voor praktijkgericht onderzoek. “Reint Jan is een autoriteit op het gebied van gedragsverandering. Hij heeft bewust voor het lectorschap, en daarmee voor het hbo gekozen.” Reint Jan is zelf een beetje beduusd door de mooie woorden en de erkenning voor hem, en zijn onderzoeksgroep.

Wat doet de prijs persoonlijk met je?
“Het maakt me heel blij en trots - en ook wel een beetje nerveus. De blijheid komt voort uit het gevoel van erkenning voor wat we doen en wat we de afgelopen jaren allemaal met de groep bereikt hebben. Iedereen binnen het lectoraat- en onze nieuwe master- is heel betrokken bij het onderwerp klimaat en werkt ontzettend hard om het verschil te maken voor toekomstige generaties. Het voelt goed dat dit wordt gezien en gewaardeerd. Het maakt mij ook wel wat nerveus omdat we binnen het lectoraat de lat al best hoog leggen over wat we willen bereiken. Door deze prijs komen de externe verwachtingen daar nog eens bij.”

Waarom heb jij die prijs gekregen?
“Wij zijn als onderzoeksgroep heel goed in de connectie maken met de praktijk en het onderwijs. In samenwerking met de opleiding Toegepaste Psychologie hebben we iets moois opgebouwd. Bijvoorbeeld een eigen keuzemodule Klimaat en Gedrag in de bachelor en sinds kort zit daar natuurlijk de master Klimaatpsychologie en -gedrag bij. Dat is een mooi samenspel tussen het lectoraat en de opleiding. Om heel eerlijk te zijn denk ik dat het onderwerp van het lectoraat ook een rol speelt. Het klimaat is de afgelopen twee jaar – mede dankzij Extinction Rebellion – heel hoog op de agenda komen te staan.”

Reint Jan is een autoriteit op het gebied van gedragsverandering. Hij heeft bewust voor het lectorschap, en daarmee voor het hbo gekozen.

De jury

Klimaatonderzoek Initiatief Nederland

“Een van de initiatieven waar ik het afgelopen jaar hard aan heb gewerkt is het opzetten van het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland (KIN). Daar werken onderzoekers van universiteiten en hogescholen uit allerlei disciplines samen aan alle grote klimaatvraagstukken waar Nederland voor staat. Dat is misschien wel de ultieme vorm van hoe ik wil werken. Als je die klimaattransitie wil gaan versnellen, dan heb je daar alle onderzoekers voor nodig die er wat van weten. Niet alleen technisch, financieel of sociaal psychologisch, maar echt iedereen. Voor het versnellen van de systeemtransitie met alle kennis die we hebben, is het KIN opgericht.”

Is dat niet al ook een beetje wat jullie met het lectoraat in het klein doen?
“Ja precies, bij vrijwel alle projecten werken we met andere wetenschappers samen. We zijn altijd een deel van de puzzel. Als wij samenwerken met biologen die kennis hebben over het verrijken van de biodiversiteit in een wijk, dan versterken wij dat onderzoek door onze kennis over gedragsverandering daaraan toe te voegen. En in het KIN doen we dat in het groot, omdat we heel Nederland erbij betrekken.”

Ook binnen onze hogeschool (Hogeschool van Amsterdam) zijn er op alle faculteiten onderzoekers op hun eigen manier bezig met het klimaatvraagstuk. Die weten elkaar steeds beter te vinden. Hoe zie jij jouw rol daarin?
“Het is mooi dat je dit noemt, want juist daarom ben ik ook zo blij dat we nu de Deltapremie ontvangen. Dat geeft mij de financiële mogelijkheid om binnen de HvA – en ook daarbuiten - nog meer samen te werken. Samenwerken kost tijd en daar heb je niet altijd de financiering voor om het goed op te zetten. Ik denk dat er nog veel thema’s zijn – de voedingstransitie, de klimaatadaptatie, of de brede welvaart – waar we met wetenschappers en professionals intensiever kunnen samenwerken. Vanuit een breed collectief kunnen we veel meer impact realiseren op het versnellen van de systeemtransitie. Daarbij willen we met het geld van de Deltapremie ook meer aandacht besteden aan het consuminderen vraagstuk. Daar wordt nu nog te weinig onderzoek naar gedaan en dan met name wat de groep met een hoge Sociaal Economische Positie (SEP) motiveert om minder te consumeren. Het inkomen is de meest bepalende factor van de CO₂-voetafdruk van individuen. Hoe hoger het inkomen, hoe groter de voetafdruk. Hoe dat om te draaien, zoeken we graag uit.”

Social tipping point

Wat moet die samenwerking – op de hogeschool, in de stad, in Nederland –voor de maatschappij opleveren. Heb je jezelf daarvoor een doel gesteld?
“We willen een social tipping point bereiken. Dat we als samenleving gaan kantelen in hoe we praten en denken over duurzaamheid. Vergelijk het met wat er met roken is gebeurd. Als je nu in een willekeurig huis of in de hogeschool gaat roken, dan vindt iedereen dat echt heel raar. Die omslag; dat wil je bereiken met onze gedragingen ten aanzien van duurzaamheid en klimaat.”

De Deltapremie geeft mij de financiële mogelijkheid om binnen de HvA – en ook daarbuiten - nog meer samen te werken. Vanuit een breed collectief kunnen we veel meer impact realiseren op het versnellen van de systeemtransitie.

Reint Jan Renes

Heb jij vroeger bewust gekozen voor praktijkgericht onderzoek?
“Na mijn studie aan de universiteit in Utrecht wilde ik niet per se door in de wetenschap, maar ben ik toch een promotietraject gaan doen aan de Vrije Universiteit. Daarna koos ik bewust voor Wageningen, omdat ze daar al veel onderzoek deden samen met de praktijk. Vervolgens kwam in 2011 de Hogeschool Utrecht voorbij met de vraag of ik interesse had in een lectorschap. Ik wist toen niet eens wat een lector was, maar ik merkte al snel dat het precies was wat ik eigenlijk altijd al graag deed: vanuit wetenschappelijke kennis samen met de praktijk uitpuzzelen wat er nodig is om impact te realiseren in de weerbarstige realiteit. Na 8 jaar Hogeschool Utrecht kreeg ik op de HvA de kans om dat toe te spitsen op het onderwerp dat me echt aan het hart gaat: het klimaatvraagstuk. Samen met mijn onderzoeksgroep kunnen we door de Deltapremie nóg meer bereiken binnen het klimaatvraagstuk.”