Leven en werken op zonne-energie: deze onderzoeker doet het

Van aardbevingen in Groningen tot dampende kolencentrales: Nederland heeft een inhaalslag te maken op het gebied van schone energie. In de nabije toekomst zullen we waarschijnlijk overgaan op energie uit zon en wind. Dat brengt met zich mee dat we niet altijd meer kunnen rekenen op de huidige 99,9 procent leveringszekerheid, want op sommige momenten (bij weinig wind en zon) zullen elektriciteitstekorten optreden.

Jezelf als studie-object

Dat elektriciteit in de toekomst niet altijd even beschikbaar is, vraagt een andere houding ten opzichte van energie. Hoe zal dat zijn? Ontwerper en onderzoeker Angella Mackey onderzoekt dit door zelf al bijna twee jaar zoveel mogelijk te werken en leven op zonne-energie. Zij neemt zichzelf als studieobject (‘auto-etnografisch onderzoek’), en brengt alles wat zij opmerkt in kaart. Haar mobiele telefoon is verbonden met een zonnepaneel, en soms gewoon helemaal leeg; momenten waarop ze iets anders moet doen. Vrij ongewoon voor deze maatschappij.

Zon op je huid

De vraag die Mackey met haar onderzoek probeert te beantwoorden: maakt het uit als wij onze energiebron zelf kunnen waarnemen? Gaan we dan op een andere manier om met energie, en met ideeën over ‘aan staan’? Mackey: “Momenteel pluggen we onze apparaten in, en we weten niet helemaal waar de stroom vandaan komt. We hebben er alleen notie van dat het ergens uit de grond komt. Dat maakt onze relatie tot energie erg abstract."

"In het verleden was dat waarneembare aspect er wel; bijvoorbeeld bij watermolens of windmolens. De zon is daarom een erg interessant voorbeeld, want erg waarneembaar: je voelt warmte op je huid, ziet zonlicht door het raam.”

Gevoeliger voor het seizoen

Mackey ondervond aan den lijve hoe het is om met de zon als voornaamste energiebron te leven; inzichten hieruit wil zij inzetten voor ontwerpen rond zonne-energie. Wat ze allereerst opmerkte, is dat ze gedurende het experiment gevoeliger werd voor het seizoen.

"Onze energieniveaus zijn sterk verbonden met de zon, zo heb ik ondervonden. Als er veel zon was, en dus veel energie beschikbaar, lag mijn eigen energieniveau ook hoger. Ik merkte daardoor ook hoe tegennatuurlijk het is dat de maatschappij op een constante manier wil werken en presteren. Het is vreemd dat we in de winter in het donker opstaan, en meteen even hard aan het werk willen gaan als in de zomer; dat druist in tegen je natuurlijke energielevels.”

Frustratie

Aan het begin was het voor Mackey ook weleens zwaar. In de wintermaanden, met weinig zon, keek ze uit naar elke lichtstraal en moest ze het met heel weinig zonne-energie doen. Dat leidde geregeld tot frustratie. “Waarom heb ik niet genoeg stroom!” dacht ik eerst. Maar na een tijdje verschoof mijn frustratie naar het apparaat zelf. Waarom moeten we altijd maar bereikbaar zijn?”

Onbereikbaar

Het experiment betekende ook dat Mackey zuinig met de beschikbare energie moest omgaan, en keuzes moest maken. Ze heeft twee zonen en wilde daarom wel altijd telefonisch bereikbaar voor hen zijn. Als ze bij haar waren, stond ze zichzelf toe om haar telefoon helemaal uit te zetten. Ook moest ze in de donkere maanden regelmatig naar buiten, om langere tijd een lichte plek op te zoeken; en in de tussentijd dan lunchen of lopen.

Meer balans

Als het niet haar eigen onderzoek was geweest, zegt Mackey eerlijkheidshalve, dan was het waarschijnlijk moeilijk vol te houden geweest. Voor sommige mensen kan het uitvallen van een telefoon, of geen routeplanner op een cruciaal moment, leiden tot een totale meltdown.

Toch ervaart Mackey over het geheel genomen minder overvloed en meer balans, doordat ze meebeweegt met de seizoenen en de beschikbare energie. “Dat is toch waar we naartoe moeten. Energie niet meer zien als een oneindige stroom, maar als iets dat er soms meer, soms minder is."