AI in de muziekindustrie

Artificial Intelligence (AI) en muziek zijn de afgelopen maanden steeds vaker in het nieuws. Er zijn nieuwe tools uitgekomen waarmee je met een prompt binnen enkele minuten een nummer kan genereren. Eén van die AI-tools, stem separation, is zelfs gebruikt door de Beatles om de vocalen van een demo van John Lennon in hoge kwaliteit te scheiden van de instrumenten. Hoewel de opkomst van AI in de muziek veel mogelijkheden biedt, wekt het ook zorgen bij muzikanten over het behoud van hun baan.

Masterstudent en artiest

Zelf ben ik masterstudent van de opleiding Applied Artificial Intelligence. Naast mijn opleiding ben ik gospelzangeres en multi-instrumentalist. Ik maak al 7 jaar muziek en ik ben naast mijn studie hard bezig met het schrijven en produceren van eigen nummers. Veel mensen vragen mij waarom ik voor een technische studie heb gekozen en niet naar het conservatorium ben gegaan. Ik heb een passie voor muziek, maar ook voor AI. Deze twee komen door de recente ontwikkelingen steeds dichter bij elkaar.

Vanuit het perspectief van AI masterstudent interesseren deze ontwikkelingen mij enorm, maar als artiest wekt het bij mij ook een aantal vragen op. Kan AI artiesten vervangen? Hoe zit het met de auteursrechten van artiesten?

Welke impact AI zal hebben op de muziekindustrie, is moeilijk te voorspellen. De huidige modellen voor muziekgeneratie zijn -vind ik- nog verre van perfect. Maar zoals de afgelopen jaren al bij de taalmodellen zichtbaar was, gaat de ontwikkeling heel snel en zal er hoogstwaarschijnlijk binnen een paar maanden een beter model worden uitgebracht. AI is een techniek die vrij nieuw is in de muziek. Voorafgaand aan de opkomst van AI zijn er andere technologieën geweest die de muziekindustrie hebben beïnvloed.

Eerdere technologische ontwikkelingen in de muziek

Een goed voorbeeld van zo een technologie is pitchcorrectie, beter bekend als Autotune. Dit is een tool die een gezongen noot naar de dichtstbijzijnde noot in de geselecteerde toonladder brengt. De Autotune plug-in is in de jaren 90 geïntroduceerd en wordt tegenwoordig vaak gebruikt. Een ander voorbeeld zijn drumcomputers zoals de 808 en de 909. Deze hebben een grote invloed op Hiphop en Electronic Dance Music (EDM) gehad. Ze hebben drummers niet vervangen, maar gaven producers een nieuw arsenaal aan geluiden om hun creativiteit tot uiting te laten komen. Hetzelfde geldt voor synthesizers, deze hebben een grote rol gehad in de sound van de jaren 70 en 80 en hebben geleid tot een nieuw muziekgenre; synth-pop. Synthesizers worden tegenwoordig vaak gebruikt voor muziekproductie en bij live optredens. Al deze tools hebben de mens niet vervangen, maar zijn een hulpmiddel geweest voor het maken van muziek. Kan AI dat ook zijn?

AI als hulpmiddel of als gevaar

Over het algemeen vind ik AI een heel mooi hulpmiddel. Zo kun je AI gebruiken om stems (verschillende delen van muziek; vocalen, bas, drum, andere instrumenten) van elkaar te scheiden. Dit gebruik ik zelf om oefentracks te maken en vocalen uit een opname te halen. Deze toepassing van AI is ook handig voor Dj’s om verschillende delen van een nummer aan elkaar te mixen. Deze technologie zit zelfs in een Dj-console.

Een ander AI-hulpmiddel voor muzikanten zijn de slimme algoritmes van Spotify, TikTok en Youtube. Deze algoritmes maken het namelijk mogelijk voor artiesten (met of zonder platenlabel) om zichzelf efficiënt te promoten en hun muziek sneller bij luisteraars te krijgen.

Maar AI heeft in de muziek ook een kant die zorgen bij mij wekt. Er zijn AI-modellen die muziek kunnen genereren en modellen die de stem van een artiest kunnen namaken. Deze modellen moeten op grote hoeveelheden muziek worden getraind. Ik geloof dat je als artiest altijd een deel van jezelf in je eigen muziek stopt. Als zanger of rapper leg je een deel van jezelf vast door je stem en als producer, muzikant of eenieder die bij een compositie betrokken is, leg je een deel van jezelf vast in het gebruik van je instrumenten. Sommige AI-modellen kunnen nummers genereren met een stem van een artiest uit de traindata, of een sound van een producer, zonder dat deze hier toestemming voor hebben gegeven of voor betaald worden.

Daarnaast zijn er zorgen dat zulke tools de bestaanszekerheid van artiesten op het spel zet. Het is immers goedkoper om muziek voor openbare ruimtes of reclames met AI te genereren, dan om een artiest in te huren of voor de rechten van een nummer te betalen.

Conclusie

Ik denk dat AI als hulpmiddel gebruikt kan worden, maar dat de creativiteit van de mens nodig blijft om mooie muziek te maken. Soms maken mensen fouten bij het maken van muziek, die juist tot iets moois kunnen leiden. Menselijke fouten maken is iets wat AI niet kan. AI heeft een aantal gebruiksscenario's die de mens kan helpen bij het maken van muziek, maar er zijn ook zorgen over de schending van auteursrechten. Daarom denk ik dat wij als maatschappij samen moeten werken om muzikanten en artiesten te beschermen en dat er regels voor het verantwoord gebruik van AI (binnen en buiten de muziekindustrie) gecreëerd moeten worden.